SPERM QUALITY: IS IT AFFECTED BY NUTRITION ? - ΠΟΙΟΤΗΤΑ ΣΠΕΡΜΑΤΟΣ: EΠΗΡΕΑΖΕΙ Η ΔΙΑΤΡΟΦΗ ;

Sperm quality: Is it affected by nutrition?

How is sperm quality assessed? What are the causes for male infertility? Does nutrition affect sperm production?

One in six couples faces infertility issues. Today, the majority of subfertile couples seeks professional help. The fertility assessment of a couple is required after a year of regular, unprotected intercourse or in six months if the woman is over 35 years of age. Scientific research has shown that male problems are the most common reason of subfertility in couples. Those problems are caused by genetic factors and environmental factors, as line of work, nutrition, athletic supplements, medicines, smoking etc.

According to the diagnostic scheme of the World Health Organization, the parameters that define male infertility are the volume of each ejaculation, sperm count, motility and morphology.

Processed meat consumption (smoked meat, cold cuts, sausages etc.) affects negatively the sperm morphology while the high-fat dairy consumption causes lower sperm density, especially in heavy smokers.

This may be a result of the trans fatty acids (a type of fatty acids mainly of animal origin), who are known to be associated with a lower sperm count. In addition to that, cholesterol, present in red meat, eggs and high-fat cheeses, is linked with lower ejaculation volume.

Men who prefer low-fat dairy products, especially milk, instead of high-fat dairy, have high sperm density and motility. Regular fish consumption raises sperm density and improves the morphology of the sperm.

Sugar sweetened beverages (sodas, energy drinks etc.) have been shown to reduce sperm motility.

A very common problem is also DNA fragmentation.

Men with higher percentages of DNA fragmentation have lower chances of naturally causing a pregnancy, without medical help. The main cause of DNA fragmentation is oxidative stress, which is a result of many environmental factors, such as smoking, alcohol consumption, food additives, even inhaling exhaust fumes. Increasing your antioxidant intake is the most effective way of combating oxidative stress. Some antioxidants are vitamins A, C and E, polyphenols, flavonoids, iodine, manganese, zinc, Q-10 co-enzyme etc. Even though antioxidants seem to be the key to increasing male fertility, antioxidant supplementation does not often help and may even be dangerous. In case the intake of one antioxidant surpasses the DRIs, side effects or even unwanted hormonal changes may take place. This is why we should consider increasing the consumption of natural sources like fruits, vegetables, nuts, tea etc.

Hormones necessary for reproduction, such as testosterone, also indirectly affect male fertility. Low testosterone levels are a common finding in obese men who don’t have any other fertility related abnormalities. Hypotestosteronemia (low testosterone levels) associated with obesity is completely reversible with weight loss while testosterone supplementation therapy is NOT indicated because of possible severe side effects, such as sleep apnea or reducing fertility.

The parents’ pre-conception nutritional habits play a big role in the first stages of pregnancy. Deficiencies or excessive amounts of macronutrients (proteins, carbohydrates, fats) and micronutrients (minerals and trace elements) in this period can affect fetal development and the overall health of the child later in life. Especially for obese fathers, proper pre-conception diet is linked with both better sperm quality and increase in DNA integrity, as well as better neonatal health of the offspring. This is why, dietary changes should be seriously considered.

Advice for improving sperm quality:

-         

Follow a well balanced dietary plan, like the Mediterranean Diet. Emphasize on fresh foods and reduce the consumption of ready-to-eat, pre-cooked meals and packaged products.

-          Limit red meat intake to once per week, avoiding processed meat like cold cuts or smoked meat. Replace it with fish, once a week.

-          Increase fruit and vegetable consumption by choosing them in different colors. By eating a “rainbow” of fruits and vegetables, you consume all the vitamins needed to produce better sperm.

-          Prefer olive oil to any other kind of cooking oil or butter. Olive oil contains large amounts of vitamin E and very little saturated fats.

-          Dried nuts and a small amount of dark chocolate (20g) can replace unhealthy snacks while providing you the antioxidants you need.

-          Avoid as much as possible sugar sweetened beverages (sodas, energy drinks etc.). They have the tendency of altering metabolism and affecting directly the quality of your sperm, making it weak. You can refresh yourselves with water, green tea and fresh squeezed juices. You can also choose among the sugar free sodas, of stevia sweetened ones who have begun appearing in stores.

-       

   Ask your doctor for advice if you take any supplements. Athletic supplements may contain substances that cause unwanted hormonal changes. If you continue to take the supplement, never surpass the limit given by your doctor.

-          Reduce smoking and alcohol consumption; both of them have been linked with lower sperm quality and low sexual performance.

-          Exercise: it doesn’t only improve the sperm quality itself but it also regulates your metabolism, leading to weight loss. Low body weight is associated with better fertility rates as well as better offspring health.

-          Avoid pressure. Tight undergarments or trousers, a badly designed bicycle seat, may cause infertility.

Ποιότητα σπέρματος: Επηρεάζει η διατροφή;

Πως αξιολογούμε την ποιότητα του σπέρματος; Ποιες είναι οι αιτίες για την ανδρική υπογονιμότητα; Επηρεάζει η διατροφή την παραγωγή σπέρματος;

Ένα στα έξι ζευγάρια αντιμετωπίζει προβλήματα υπογονιμότητας. H πλειοψηφία των υπογόνιμων ζευγαριών σήμερα αναζητά τη βοήθεια ειδικών. Η αξιολόγηση της γονιμότητας του ζευγαριού συστήνεται μετά τον ένα χρόνο απροφύλαχτης και συχνής συνουσίας ή στους 6 μήνες αν η γυναίκα είναι άνω των 35 ετών. Ένας μεγάλος αριθμός ερευνών έχει δείξει ότι τα ανδρικά προβλήματα είναι η συχνότερη αιτία υπογονιμότητας στα ζευγάρια. Αιτίες που τα προκαλούν φαίνονται να είναι γενετικοί παράγοντες (κληρονομικότητα) και περιβαλλοντικοί παράγοντες, όπως το επάγγελμα, η διατροφή, αθλητικά συμπληρώματα διατροφής, φαρμακευτική αγωγή, το κάπνισμα κ.α.

Σύμφωνα με το σχήμα διάγνωσης της ανδρικής υπογονιμότητας του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας, οι παράμετροι που αξιολογούνται είναι ο όγκος εκσπερμάτωσης, ο αριθμός σπερματοζωαρίων ανά εκσπερμάτωση, η κινητικότητα των σπερματοζωαρίων καθώς και η μορφολογία τους.

Η κατανάλωση επεξεργασμένου κρέατος (αλλαντικά, παστά κρέατα, λουκάνικά κ.τ.λ.) έχει βρεθεί ότι επηρεάζει αρνητικά τη μορφολογία του σπέρματος ενώ τα λιπαρά τυριά προκαλούν μείωση της πυκνότητας του σπέρματος, ειδικά στους καπνιστές. Αυτό μπορεί να οφείλεται στο γεγονός ότι τα trans λιπαρά οξέα (μια ομάδα λιπαρών που βρίσκεται κυρίως στα λίπη ζωικής προέλευσης) συσχετίζονται με μείωση του αριθμού των σπερματοζωαρίων. Ακόμα, η χοληστερόλη, η οποία μειώνει τον όγκο της εκσπερμάτωσης βρίσκεται σε περίσσεια στο κόκκινο κρέας, στα αυγά και στα λιπαρά τυριά.

Οι άντρες που προτιμούν γαλακτοκομικά χαμηλών λιπαρών και ιδιαίτερα γάλα από τα γαλακτοκομικά με πολλά λίπη, έχουν μεγαλύτερη πυκνότητα σπέρματος και βελτιωμένη κινητικότητα σπερματοζωαρίων. Η συχνή κατανάλωση ψαριών αυξάνει την πυκνότητα του σπέρματος, δηλαδή τον αριθμό σπερματοζωαρίων ανά εκσπερμάτωση ενώ η μορφολογία του σπέρματος βελτιώνεται.

Τα ροφήματα του εμπορίου που περιέχουν ζάχαρη (αναψυκτικά, ενεργειακά ποτά κ.τ.λ.) μειώνουν την κινητικότητα των σπερματοζωαρίων.

Συχνά, υπάρχει και ένα ακόμη πρόβλημα: Αλλοίωση του DNA των σπερματοζωαρίων. Οι άντρες με τα μεγαλύτερα ποσοστά αλλοίωσης του γενετικού τους υλικού έχουν μικρές πιθανότητες να προκαλέσουν φυσιολογική σύλληψη, χωρίς ιατρική βοήθεια. Η κυριότερη αιτία αλλοίωσης του DNA είναι το οξειδωτικό στρες. Αυτό προκαλείται από πολλούς περιβαλλοντικούς παράγοντες, όπως το κάπνισμα, η κατανάλωση αλκοόλ, τα συντηρητικά των τροφίμων, ακόμα και την εισπνοή καυσαερίων.

Τα αντιοξειδωτικά των τροφίμων είναι ο πιο αποτελεσματικός τρόπος αντιμετώπισης του οξειδωτικού στρες. Στις τροφές λοιπόν, μπορούμε να βρούμε τις βιταμίνες Α, C και Ε, τις πολυφαινόλες, τα φλαβονοειδή, το ιώδιο, το μαγγάνιο, το συνένζυμο Q10 κ.α.. Παρά το γεγονός ότι τα αντιοξειδωτικά φαίνεται να είναι το κλειδί για τη βελτίωση της ανδρικής  γονιμότητας, η λήψη συμπληρωμάτων διατροφής με τα παραπάνω, δεν είναι σίγουρο ότι βοηθά στην κατάσταση ενώ κρύβει κινδύνους. Στην περίπτωση που καταναλωθούν μεγάλες ποσότητες, είναι πιθανό να συμβούν ορμονικές αλλαγές αντίθετες από το επιθυμητό αποτέλεσμα. Γι’ αυτό το λόγο θα πρέπει να στραφούμε στις φυσικές πηγές τους, τα φρούτα, τα λαχανικά, τους ξηρούς καρπούς, το τσάι κ.ο.κ..

Την ανδρική γονιμότητα φυσικά επηρεάζουν έμμεσα και απαραίτητες ορμόνες, όπως η τεστοστερόνη. Χαμηλά επίπεδα τεστοστερόνης συναντώνται πολύ συχνά σε παχύσαρκους άντρες που δεν εμφανίζουν κάποιο άλλο πρόβλημα υπογονιμότητας. Η υποτεστοστεροναιμία (η χαμηλή τεστοσερόνη στο αίμα) που σχετίζεται με την παχυσαρκία είναι πλήρως αναστρέψιμη με απώλεια βάρους ενώ θεραπεία με χορήγηση τεστοστερόνης ΔΕΝ ενδείκνυται γιατί ενδέχεται να προκαλέσει άπνοια στον ύπνο και να επηρεάσει αρνητικά τη γονιμότητα.

Η διατροφή των γονέων στο διάστημα προ της σύλληψης παίζει πολύ μεγάλο ρόλο στην έκβαση των πρώτων σταδίων κύησης. Ελλείψεις ή υπερβολικές ποσότητες μακροθρεπτικών (πρωτεΐνες, υδατάνθρακες, λίπη) και μικροθρεπτικών (μέταλλα και ιχνοστοιχεία) συστατικών σε αυτή την περίοδο μπορούν να επηρεάσουν την ανάπτυξη του εμβρύου αλλά και τη μετέπειτα ζωή του παιδιού. Ειδικά στους παχύσαρκους πατέρες, η σωστή διατροφή πριν τη σύλληψη είναι αλληλένδετη τόσο με την ποιότητα του σπέρματος και την ακεραιότητα του DNA που αυτό κουβαλά, όσο και με την ποιότητα ζωής και την υγεία του νεογνού. Γι’ αυτό το λόγο, οι διαιτητικές αλλαγές είναι κάτι στο οποίο θα πρέπει να δίνεται μεγάλη προσοχή από τους γονείς και όχι να αγνοείται.

Συμβουλές για τη βελτίωση της ποιότητας του σπέρματος:

- Ακολουθήστε μια ισορροπημένη διατροφή, όπως η Μεσογειακή Διατροφή. Δώστε έμφαση στα φρέσκα τρόφιμα και μειώστε τα έτοιμα, προμαγειρεμένα και συσκευασμένα τρόφιμα.

- Περιορίστε την κατανάλωση του κόκκινου κρέατος σε μία φορά την εβδομάδα, αποφεύγοντας τα αλλαντικά ή τα καπνιστά κρέατα. Αντικαταστήστε το κρέας με ψάρι, μία φορά την εβδομάδα.

- Αυξήστε τη συχνότητα κατανάλωσης φρούτων και λαχανικών, επιλέγοντας διαφορετικά χρώματα. Καταναλώνοντας “ένα ουράνιο τόξο” φρούτων και λαχανικών, λαμβάνετε όλες τις βιταμίνες και τα αντιοξειδωτικά που χρειάζεται ο οργανισμός σας για καλύτερη παραγωγή σπέρματος.

- Προτιμήστε ελαιόλαδο και όχι βούτυρο ή άλλα έλαια για το μαγείρεμα. Το ελαιόλαδο είναι πλούσιο σε βιταμίνη Ε και περιέχει ελάχιστα κορεσμένα λίπη.

- Οι ξηροί καρποί και μια μικρή ποσότητα (20g) μαύρης σοκολάτας, είναι πλούσια σε αντιοξειδωτικά και συστήνονται ως ένα μικρό σνακ.

- Αποφύγετε όσο το δυνατόν περισσότερο τα αναψυκτικά και τα ενεργειακά ποτά. Μεταβάλλουν το μεταβολισμό, προκαλώντας διάφορες ορμονικές μικροαλλαγές αλλά επηρεάζουν άμεσα την ποιότητα του σπέρματος, κάνοντάς το αδύναμο. Μπορείτε να δροσιστείτε με νερό, πράσινο τσάι και φυσικούς χυμούς ενώ στο εμπόριο πλέον υπάρχουν και αναψυκτικά χωρίς ζάχαρη ή με στέβια.

-Συμβουλευτείτε το γιατρό σας αν λαμβάνετε κάποιο συμπλήρωμα διατροφής. Τα αθλητικά συμπληρώματα διατροφής, μπορεί να περιέχουν ουσίες που προκαλούν ανεπιθύμητες ορμονικές αλλαγές. Αν τελικά λαμβάνετε κάποιο συμπλήρωμα που ο γιατρός σας έχει εγκρίνει, ακολουθήστε πιστά τις οδηγίες του και μην υπερβαίνετε τα όρια.

- Μειώστε το κάπνισμα και την κατανάλωση αλκοόλ· και τα δύο έχει αποδειχθεί ότι επηρεάζουν αρνητικά, τόσο την ποιότητα του σπέρματος, όσο και την σεξουαλική επίδοση.

-Ασκηθείτε. Η άσκηση όχι μόνο βελτιώνει το ίδιο το σπέρμα αλλά βελτιώνει και το μεταβολισμό σας, οδηγώντας σε απώλεια βάρους. Το χαμηλό σωματικό βάρος μπορεί να βελτιώσει τη γονιμότητά σας αλλά και την υγεία του παιδιού σας.

-Αποφύγετε την πίεση. Στενά εσώρουχα ή παντελόνια, μια σέλα ποδηλάτου με κακό σχεδιασμό, μπορούν να προκαλέσουν υπογονιμότητα.